Programlama Dili Nedir? Ne İşe Yarar?

Programlama dili, en basit ifadeyle bilgisayar ile kurulan iletişim dili anlamına gelir. Yazılım anlamında program bilgisayarlara yaptırmak istenilen işlemleri komutlar halinde sıralama işidir. Böylece bilgisayar sistemi o komut dizinine göre yapılması gerekenleri düzgün bir şekilde gerçekleştirir. Yani programlama ile siz bilgisayar ve sisteme neyi nasıl yapacağını gösterirsiniz.

Bugün dünya üzerinde yaklaşık 800 programlama dili bulunur. Bir bilgisayar ile yapmak istediğiniz işlemleri uygulayabilmek için bunu bilgisayara anlayabileceği bir dille anlatmanız gerekir. Burada devreye programlama dilleri girer.

O halde programlama dili nedir dediğimizde bilgisayarın çalışması için temelini oluşturan, makinenin düzgün ve verimli çalışmasını sağlayan yazılım olarak ifade edebiliriz. Tarihte programlama dillerinin başlangıcı kabul edilen en eski yazılım dili sayılabilecek ilk örnek 1833 yılında Charles Babgace ve Ada Lovelave’e ait Analytical Engine’dir. Analytical Engine tam olarak bir programlama dili olmamakla birlikte, bu dillerin doğmasına öncülük eden bir kaynak ve çıkış noktasıdır.

Bilgisayarların tarihsel gelişimi ile birlikte programlama dili alternatifleri de gelişmiş ve çoğalmıştır. Bugün en yaygın kullanılan programlama dilleri arasında:

• Java
• C #
• C
• Go
• Groovy
• Swift
• Assembly
• Ruby
• Scala
• Shell
• Perl
• Matlab
• Python
• PHP
• JavaScript,
• R Programlama
• Visual Basic
• HTML
• SQL
• Objective C sayılabilir.

Programlama dili ne demek tanımını karşılayan bir başka ifade; yapılmak istenilen işlemlerin hızlı ve etkin bir biçimde yapılabilir olmasını sağlamaktır diyebiliriz. En karmaşık işlemleri dahi kolay bir biçimde yapılabilmesini sağlayan programlama dili bilgisayarların doğru çalışabilme için temel yapı taşıdır. Şimdi programlama dilleri nasıl öğrenilir ve günümüzde en sık kullanılan diller ve özellikleri ile devam edelim.

Programlama Dili Nasıl Öğrenilir?

Programlama dili öğrenmenin öncesinde bu dillerin temeli olan algoritma mantığını iyi oturtmalısınız. Algoritmayı ne kadar iyi bir şekilde anlarsanız ileride hangi programlama dilini seçecekseniz seçin, kod yazarken kurguyu oturtmanız daha kolay olacak.

Yazılım dünyasına adım atmaya karar verdiyseniz programlama dili öğrenme aşamasında öncelikle oyun, web ya da mobil uygulama üzerine mi uzmanlaşacaksanız ona karar vermelisiniz. Çünkü geliştirmeniz gereken alanda programlama dilleri birbirinden farklıdır. Bazen bir alanda birden fazla programlama dili öğrenmeniz gerekirken bazen de tek bir programlama dili öğrenmeniz yeterli gelir. Öğreneceğiniz programlama diline karar vermenizin sonrasında bu dille ilgili bir bilgi sahibi olmanız programlama ile ilgili sorunları kolayca gidermenize yardımcı olur.

Bir programlama dili ne kadar sürede öğrenilir sorusunun cevabı programlama dilini bir kitaptan, kurstan ya da çevrimiçi online eğitim veren kurumlardan öğrenmenize ve tabii ki sizin azminize bağlı olarak değişkenlik gösterir. Yazılım kursları sizin için avantajdır çünkü öğrenme aşamasında takıldığınız noktaları birebir eğitmenlerinize sorabilirsiniz. Kursa gitmek istemiyorsanız eğitim kitapları da sizler için iyi bir alternatiftir. Öğrenmek istediğiniz programlama dilinin eğitim kitaplarını alarak programlama dili öğrenmeye başlayabilirsiniz.

Hangi programlama dilini öğreniyor olursanız olun başarılı bir yazılımcı olmak istiyorsanız emek harcamanız gerekir. Mutlaka çalışırken bir gün öncesinin tekrarını yapın. Eğitim alırken yanınızda bir not defteri bulundurun ve kısa kısa notlar alın. Tabii ki bilgisayarınızda kod yazacağınız program açık olsun. Kitap ya da videolarda gösterilen örnekleri siz de uygulayın. Bu kısmın başında algoritmanın öneminden bahsetmiştim. Çünkü kitap ya da videolardaki örneklere farklı bir bakış açısı getirerek çözüme ulaşabilirsiniz.

Program yazarken hatalar almanız kadar doğal bir durum yok elbette. “Niye olmuyor acaba ben mi beceremiyorum” algısına hemen kapılmayın. Çünkü bugün en profesyonel yazılımcı bile hata yapar. Bazı hatalar saç baş yolduran cinstendir. Her şeyi tam yaptım sanırsınız ama yazdığınız kodun sonuna noktalama işareti koymamış ya da kodları yazabilmeniz için süslü parantezi eksik koymuş olabilir veya önceden var olan bir süslü parantezi farkında olmadan silmiş olabilirsiniz. Bu yüzden programlama yaparken dikkat ve konsantrasyon oldukça önemlidir.

Programlama Dili ile Neler Yapabilirsiniz?

Bir bilgisayara belirli bir düzen içerisinde adım adım yapacağı işlemleri tanımlamaktan yola çıkan programlama dilleri gelişen teknoloji ve dijital dünya içerisinde çeşitlenerek bugün çok daha fazla amaca hizmet eder noktaya gelmiştir. Bugün en popüler ve ideal dijital meslekler arasında yer alan yazılım uzmanlığı için tercih edeceğiniz programlama diline göre pek çok farklı alanda yol alabilirsiniz. Bu alanda kendini geliştirmek ve kariyer yapmayı hedefleyenler için programlama dilleri ile neler yapılabileceğini listeledik.

• Web tabanlı programlama dilleri ile internet sitesi kurmak, temalar tasarlamak, WordPress gibi açık kaynaklı sistemleri geliştirmek için çalışmalar yapabilirsiniz.
• Mobil dünya başlı başına yazılım dilleri ile pek çok uygulama yapabilmeniz için size geniş bir alan sunar.
• Firmalar için bilgisayar ortamında özel programlar yazabilirsiniz.
• Meslekler için özel yazılımlar geliştirebilirsiniz.
• Bilgisayar, mobil ve internet üzerinde oyunlar yazabilir, geliştirebilirsiniz.
• Siber güvenlik giderek çok daha önemli bir uzmanlık alanı haline gelirken, siz de bu alanda yazılımlar geliştirebilirsiniz.
• Yapay zeka ve programlama dilleri ile bir arada robotik kodlamadan, tıptan otomotive her sektöre göre uygulamalara kadar pek çok alternatif geliştirebilirsiniz.

Hayatımız teknoloji olmuşken aklınıza gelecek her alanda farklı programlama dilleri ile yapacağınız şeylerin sınırsız olduğunu söyleyebiliriz. Üstelik alt, orta ve üst seviye olarak gruplama ayrılan programlama dil çeşitleri içerisinden bilgi seviyeniz ve çalışmak istediğiniz alana dair en uygun olanını seçebilirsiniz.

En Çok Kullanılan Programlama Dilleri

Programlama dilleri yazılım sektörünün kısımlarına göre değişkenlik gösterir. Web dünyasında yazılımlar geliştirmek istiyorsanız HTML, CSS, JavaScript ve PHP dillerini; oyun, ses ve video programları geliştirmek için C++ dilini; Android tabanlı uygulamalar için Java ve Kotlin gibi programlama dillerini tercih edebilirsiniz. Yazılımda ilk programlama dili Fortran ve Cobol olarak bilinir. Dijital dünyanın gerektirdiği durumlarda programlama dilleri, bilgisayarın anlayacağı dilden konuşmamızı sağlar. Programlama dillerini seviyesine göre üç kategoride incelemek mümkündür:

Alt Seviye Programlama Dilleri: Makine diline yakın bir programlama dilidir. Alt seviye programlama dillerini makine diline çevrilmeye gerek yoktur.

Orta Seviye Programlama Dilleri: Alt seviye programlama diline nazaran biraz daha anlaşılırdır. Orta seviye programlama dilleriyle makine dili içeren programlar ve daha üst seviye kod bilgisi gerektiren programlar yazabilirsiniz.

Üst Seviye Programlama Dilleri: Bilgisayar programcıları ve yazılım uzmanlarının anladığı bir dildir. Donanım programlama dilinin aksine daha profesyonel bir içerir. Aynı zamanda en hızlı ve etkili programlama dilidir.

Önemli olan yazılım konusunda hangi tarafa yönleneceğinizdir. Hedefiniz belli ise programlama dilleri üzerine kararınızı daha net verebilir, o konuya eğilerek başarı sağlayabilir ve aranan yazılımcı olabilirsiniz. Günümüzde en çok kullanılan programlama dilleri şunlardır:

Python

Hollandalı Guido Van Rossum’un geliştirdiği Python programlama dili 1991 yılında yazılım piyasasına adım atmıştır. Python nedir dediğimizde, basit ve dinamik yapısıyla yazılım ve kodlamaya başlayacak olanların tercih edeceği bir dil olduğunu ifade edebiliriz.

İlk güncellemesini 1994 yılında aldıktan sonra sürekli gelişen ve kendini yenileyen Python, C programlama dili ile kıyaslandığında oldukça hızlıdır. Açık kodlu bir program olduğundan dolayı erişimi ücretsizdir. Python dilini kullanmak için PyCharm adında bir programa ihtiyacınız olması gerekir. Bu programı da internet sitesinden indirerek hemen Python öğrenmeye başlayabilirsiniz.

Python dilini neredeyse her alanda kullanabilirsiniz. Örneğin oyun geliştirirken, uygulama yaparken, web üzerinde tarama işlemleri gerçekleştirirken, veri yapısı ya da klasik algoritmalar geliştirirken, kod kütüphanesi oluştururken bu dilden yararlanabilirsiniz. Ayrıca Google, Youtube, Nasa, BitTorrent gibi şirketler bu programlama dilini kullanır.

Java

Sun Microsystems şirketindeki mühendis James Gosling tarafından geliştirilen Java programlama dili açık kodlu, nesneye yönelik ve fonksiyoneldir. Özellikle Android işletim sisteminde oyun ve uygulama geliştirilmesinde çok kullanılan programlama dilidir.

Java dili ile oluşturduğunuz programlar, desteklenen tüm sistemlerde çalışabilir. Direkt işlemci tarafından yorumlanmasa da Java Virtual Machine (JVM) denilen özel bir yorumlayıcı programıyla yorumlanabilir. Java nasıl çalışır diyecek olursak aslında çalışma mantığı oldukça basit. Byte koduna Java kaynak kodları, kod yazmak için oluşturduğumuz class yani sınıf içerisinde önce JVM ile derlenir daha sonra çalışır.

Java programlama dili nasıl öğrenilir diyecek olursak, öğrenmenin kolay olacağını söylemek mümkün. Yüksek performansa sahip olmasının yanı sıra mimari yapıdan bağımsız oluşu ve güvenilirliği ile kullanıcı dostu ve kullanışlı, pratik uygulamalar geliştirilebilir. Java programlama dili oyun tasarlamanın yanı sıra geleceğin teknolojisi akıllı evler içerisinde yer alacak olan elektronik sistemleri ve bilgisayarları kolaylıkla kontrol edilmesinde kullanılır. Bunun yanı sıra web tabanlı veya mobil uygulamaların yapımında bu dil kullanılır.

C Sharp (C#)

En başarılı CEO’lar arasında yer alan Bill Gates’in yazılım şirketi Microsoft tarafından geliştirilen bir programlama dilidir. DotNet (.NET) ile geliştirilen C# dili, C programlama dili ile C++ dilinin bir araya gelmesinden oluşmuştur. Genellikle nesne yönelimli programların üretilmesinde kullanılan C sharp dilinin kullanımı ve öğrenimi yine oldukça kolaydır.

C# dili ile şunları yapabilirsiniz:

• Mobil uygulama
• Konsol uygulamaları
• Web servisleri
• Web ve Windows Form Uygulamaları
• Oyunlar

PHP

Personel Home Page şeklinde açılımı olan PHP dili web tabanlı sistemlerin geliştirilmesinde kullanılan nesne yönelimli bir dildir. Açık kaynak kodlu olmasından dolayı PHP gelişimine her yazılımcı katkıda bulunabilir. Linux tabanlı oluşu da önemli bir avantajdır. Çünkü içerisinde barındırdığı sanal sunucu ile bütün sunucularda sorunsuz çalışır.

1995 yılında Danimarkalı Rasmus Lerdorf tarafından geliştirilen PHP dili aracılığıyla dinamik ve kendi kendine yönetilen web siteleri yapılabilir. Bunun yanı sıra dünyanın en değerli markaları arasında yerini koruyan Google gibi arama motorları; Facebook, Twitter gibi sosyal medya platformları ve internet sitesi kurmak için yararlandığımız WordPress gibi platformlar yapılabilir.

Go Programlama Dili

Golang adıyla da bilinen Go programlama dili, 2007 yılında Robert Grissemer, Ken Thompson ve Rob Pike tarafından geliştirilmiştir. Günümüzde Google tarafından geliştirilmeye devam edilen Go, açık kaynaklı bir program dili olmasının yanında C diline benzerlik gösterir.

Dünyada Adobe, BBC, Medium, Amazon, Apple, Docker, Ubuntu, Github, Dropbox gibi şirketler; ülkemizde ise PeakGames, MaestroPaneli Mentornity gibi firmalar tarafından tercih edilen Golang yani bir başka adıyla Google Go, son birkaç yıldır piyasada olmasından dolayı teknoloji çağının getirdiği yenilikleri ve modernizmi bünyesinde barındırır.

Go programlama dilinin çalışma mantığı şu şekilde işler: Java dilinde yazılan byte kodları sanal makineler aracılığıyla binary kodlarına dönüştürülerek işlemciye aktarılır. Ayrıca Go dilinin diğer dillerden farkı ise insanlar tarafından da okunabilecek şekilde tasarlanmış olmasıdır. Böylelikle Go dilini öğrenmek de oldukça basittir.

Google Go’da diğer dillerde olduğu gibi sınıf oluşturulmaz. Go dili her şeyi paketlerin içerisine yerleştirir. Go programlama dilinin modern ve hızlı oluşundan dolayı bu dil sayesinde geleceğin en iyi programlarını yazabilmek mümkündür. Hatta Shopify’in kurucu başkanı Tobias Lütke, Google Go hakkında geleceğin sunucu dili olacağını söylemiştir.

Go programlama dili son yıllarda akıllı telefonlar için de kullanılmaya başlanmıştır. Bunun yanı sıra sistem programlarının gelişiminde, sunucu geliştirilmesinde yani kısaca web tabanlı her türlü projenin gerçekleştirilmesinde Go programlama dilinden yararlanılır. Aynı zamanda Go programlama dilinin basit ve anlaşılması kolay oluşu öğrenmede hiçbir şekilde zorluk çıkarmaz.

Programlama dili nedir, hangi programlama dilleri faydalıdır? Programlama dili nasıl öğrenilir, neler yapılabilir ve en çok kullanılan programlama dillerinden bahsettik. Programlamanın temeli için algoritmik ve matematiksel düşünceye sahip olmak oldukça önemli. Yazılım dünyası içerisinde yer almak ve hayallerinizin peşinden koşmak için programlama dili öğrenin.