İnsan Kütüphanesi ile Yeni Bir Kütüphane Anlayışı

İnsan Kütüphanesi deyince aklınıza ne geliyor? Kitaplar sesli kitap, e kitap gibi farklı boyutlara taşınırken, kütüphanelerde yeni anlayışlara kapı açıyor. Yaklaşık 10 yıl önce ilk kez Danimarka’da açılan ilk insan kütüphanesi zamanla tüm dünyanın dikkatini çekmeyi başardı. Şimdi Amerika, İngiltere başta olmak üzere pek çok ülkede yaygınlaşmaya başlayan insan kütüphaneleri nedir, nasıl işler hep birlikte bakalım 🙂

İnsan Kütüphanesi Nedir? Nasıl Çalışır?

Gönüllü çalışanlardan oluşan insan kütüphanesinde, kitapların yerini insanlar alıyor. Normal bir kütüphane sisteminde nasıl ki gidip bir kitap seçiyorsanız, burada da kitap yerine bilgi kaynağı olarak bir insan seçiyorsunuz. Bir nevi danışmanlık hizmeti aldığınızı da söyleyebiliriz. Alışkın olduğumuz kütüphane sisteminden tek farkı, buradaki bilgi kaynağınızı eve götüremiyorsunuz 🙂

Bilgi almak istediğiniz alanla ilgili bir insan seçip, karşılıklı oturup siz soruyorsunuz o cevaplıyor. Okumayı çok sevmeyenler için daha tercih edilebilir bir sistem olabilir aslında. Siz ne dersiniz?

İnsan Kütüphanesi Neden Kurulmuştur?

İnsan kütüphanelerinde amaç sadece salt bilgi değil aslında. En önemli kurulum sebebi olarak insanlar arası empati kurabilme yetisinin gelişmesini gösterebiliriz. Farklı hayatları direk tecrübe etmiş kişilerden öğrenmek karşılıklı anlayış için en doğru bilgi aktarım şekli olarak düşünülmüş. Bu durum anlatıcı ve dinleyici açısından da fayda sağlıyor aynı zamanda. Örneğin kütüphaneden canlı kitap olarak niteleyebileceğimiz bir mülteciyi seçtiniz. Siz bir mültecinin neler yaşadığı, nasıl bir hayat hikâyesi olduğunu öğrenirken, o da dışlanmadan yargılanmadan kendini ve yaşadıklarını anlatma imkânı bulmuş oluyor.

İnsan kütüphanesinin amacı da aslında tam da bu diyebiliriz. Toplumu kaynaştırmak, farklılıkları ortadan kaldırmak ve yakınlaştırmak. Farklı yaşam koşulları olan insanları anlayabilmenin en iyi yolu hayat tecrübelerini onlardan dinlemektir. İnsan kütüphaneleri için insanları dış görünüşlerine göre değerlendirmenin ötesine geçerek ön yargılar ötesinde tanımanın yolunu açıyor diyebiliriz. Bir politikacı, bir astronot, bir şizofren, obeziteyle mücadele veren bir insan gibi merak ettiğiniz bir yaşam öyküsünü direk o yaşamın sahibinden dinlemek oldukça farklı bir o kadar da gerçekçi bir deneyim olsa gerek.

İnsan Kütüphanesi ile Çocukların Buluşması

Kopenhag’da kurulan ilk çocuk kütüphanesi, gelişim ve okul çağındaki çocukların insanı ve farklı yaşamları anlayabilmesi için katkı sağlamak amacıyla kuruldu. 6 yaşındaki bir çocuğun yürüme engelli bir bireyi kendi merak ettiği soruları serbestçe sorarak tanıması henüz küçük yaşta farkındalık kazanması açısından önemli bir tecrübe. Hayali astronot olmak olan 10 yaşında bir çocuğun, hayalinde kurduğuyla gerçeğin ne kadar örtüştüğünü sohbet ederek öğrenmesi de gelecekteki hedeflerini belirlemekte çok daha gerçekçi bir adım olmaz mı?

İnsan Kütüphanesi için Türkiye’de Çalışmalar Var mı?

Ülkemizde henüz tam randımanlı açılmış bir insan kütüphanesi yok. Ancak 2017 yılında Şişli’de aynı amaçla yani duygudaşlık ve farkındalık oluşturma adına yapılmış bir etkinlikten söz edebiliriz. Yaşayan Kütüphane adında 3 gün süren etkinlikte, toplumda çeşitli nedenlerle ayrımcılık yaşayanlar hikâyelerini anlatmış ve oldukça ilgi görmüştü. Bu tarz kısa süreli projelerin yerini kalıcı insan kütüphaneleri ne zaman alır bilinmez ancak önyargı ve ayrışmalar için faydalı olacağı kesin.