Balkonda Sebze Yetiştirmek Çok Kolay

Giderek yaygınlaşan balkonda sebze yetiştirmek için yazımız boyunca anlatacağım pratik yöntemlerle bu işi keyifli bir hale getirip kolayca yapabilirsiniz. Doğal yaşamın içinde kendinize ait bir bahçeniz varsa sebze meyve yetiştiriciliği yazımıza göz atarak bu konuda ipuçları elde edebilirsiniz.

Karantina ile dışarı çıkmamız ve alışveriş yapmamız giderek daha kısıtlı hale geliyor. Bu duruma balkon bahçeciliği ile yaz boyunca saksıda sebze yetiştirmek iyi bir çözüm olabilir. Sadece saksıda mı? Balkonda sebze yetiştirmek için saksıların yanı sıra çuval, plastik damacanalar ve hatta eskimiş tencereler bile işimize yarayacak. O halde balkonda sebze nasıl yetiştirilir? Şöyle bir giriş yapalım.

Balkonda Sebze Yetiştirmek için Gereken Malzemeler

Balkonda sebze yetiştiriciliği için yetiştireceğimiz sebzelere göre farklı derinlikte ve uzunlukta plastik saksılara ihtiyacımız var. Burada dikkat edilmesi gereken ilk nokta plastik saksı kullanmamız. Çünkü seramik saksılar bitki köklerinin ve toprağın hava akışını plastik saksılara göre daha fazla keser. Bu durum sebzelerinizin verim ve gelişimini etkileyebilir. 5 litrelik, 10 litrelik ve 20 litrelik plastik su damacanalarını da sebzeleriniz için ideal saksılar haline dönüşecektir.

Plastik damacanada sebze yetiştirmek için yapmanız gereken bir falçata yardımıyla damacananın daralan kısmını kesmek ve tabanın orta kısmına bir adet,  tabanın kenar kısımlarına doğru da 5 -6 adet delik açmak. Damacanaları delmek için kalın çivileri ısıtarak bir pense yardımıyla tutup sıcakken plastik yüzeye batırabilirsiniz. Bir diğer malzememiz çuval. Evet balkonda organik patates için ideal bir yöntem.

Her sebze için farklı boyutta sebze gerekiyor. Hangi sebze hangi ölçüde saksıda yetişmeli? Yazının devamında her sebzenin yetiştirme bilgileri içerisinde bu detayları bulabilirsiniz.

Saksılarımız hazır. Şimdi saksılara ekmemiz gereken sebze fideleri gerekiyor. Sebze fidelerini internet üzerinden alabileceğiniz gibi kendinizde organik fide yetiştiriciliği yazımızdaki yöntemlerle fide yetiştirebilirsiniz. Bunun için gerekli sebze tohumlarını da yine internet üzerinden getirtebilirsiniz 🙂

Süzgeçli suluk, kürek, sebze dikmek için sivri uçlu çubuk ve en önemlisi de toprak ve sebzeleriniz için organik gübre diğer malzemeler. Bu konudaki detaylar bir sonraki başlıkta.

Saksıda Balkonda Sebze Yetiştirmek İçin Nasıl Bir Toprak Olmalı?

Bir bahçeniz varsa toprak sorununuz yok. Hele ki benim gibi şehirden kalkıp köy hayatı tercih edenlerdenseniz gübre konusunda da sorun yaşamazsınız. Ancak şehirde bunları temin etmek zor gibi gözükse de aslında internet sayesinde hiç de zor değil. Sadece önemli olan balkonda saksıda sebze yetiştirmek için doğru toprağı ve bitki besinlerini seçmek.

Balkon bahçeciliğinde sebzeler için gevşek toprak tercih etmelisiniz. Bahçe toprağı olarak internette aratırsanız bu şekilde temin edebilirsiniz. Ancak çiçek topraklarını değil. Torf ya da kompost olarak satılan humusça bol zengin ürünler de yine balkonda sebze yetiştirmek için idealdir. Toprak bulma imkanınız varsa yine toprağınızı torf ile karıştırarak kullanmanız daha verimli sonuçlar almanızı sağlar.

Toprağın yanı sıra gübre de önemli bir diğer detay. Eğer organik ve doğal sebze yetiştirmek istiyorsanız suni gübreleri değil, organik gübre seçeneklerini değerlendirmelisiniz. Balkonlarda yer tutmadan rahatlıkla kullanabileceğiniz solucan gübresi ya da mantar gübresi tavsiye edebileceğim seçenekler arasında. Bu konu ile ilgili daha detaylı bilgi için organik gübre yazımıza bakabilirsiniz.

Balkonda Sebze Yetiştirmek İçin Nasıl Planlama Yapılır?

Sebze yetiştiriciliğinde ekim öncesi planlama bahçe için olduğu kadar balkon için de önemlidir. Bu durum çiçekler için de geçerlidir. Eğer çiçek yetiştirmeyi seviyorsanız yaz çiçekleri yazımızda konunun detaylarını bulabilirsiniz.

Peki neden planlama yapmalıyız? Her bitkinin kendine has bir karakteri var. Kimi bol güneş severken, kimi yarı gölge alanda daha yüksek verimli olur. Kimi rüzgara karşı narinken kimi gölge ve rüzgar bana vız gelir der. Bu durumda ekmeyi düşündüğümüz sebzelerin neyi sevdiği ve balkonumuzun konumuna göre önceden kağıt üzerinde bir planlama yaparsak karmaşadan kurtuluruz. Güneşli alanımız ne kadar? Kaç çeşit güneş seven sebze ekeceğiz? Güneşli alanımız ölçüsüne göre kaç saksı için müsait? Tüm bunları hesaplayarak ona göre balkonda sebze ekim planı oluşturabiliriz. Şimdi gelelim balkonda ve saksıda hangi sebzeyi nasıl yetiştireceğiz?

Balkonda Hangi Sebzeler Yetiştirilir?

Bu durum biraz balkonunuzun büyüklüğüne ve yüksekliğine bağlı olarak değişse de aslında istediğiniz her sebzeyi balkonda yetiştirebilirsiniz. Yaz sebzelerinden salatalık, domates, biber, patlıcan, patates, havuç, turp, marul, kıvırcık, taze soğan, sarımsak, fasulye, sakız kabak yüksek bir balkonunuz varsa mısır başlıca yetiştirebileceğiniz sebzelerdir. Kış sebzeleri ise yine balkonda sebze yetiştirmek isteyenler için pazı, ıspanak, pırasa, geniş bir saksıda lahana bile yetiştirebilirsiniz. Bir ilave olarak balkonda çilek yetiştirmek isterseniz hemen organik çilek yetiştirmek yazımıza bakabilirsiniz.

Balkonda Sebze Yetiştirmek Nasıl Yapılır?

Genel bir ipucu olarak sebzenizin büyüklüğü saksı ihtiyacı hakkında aslında size bir ön bilgi verir. Örneğin çeri domates minyatür bir domates olarak daha küçük saksılarda yetişir. Ama iş Çanakkale domatesine geldi mi büyük saksı gereklidir. Aşağıda her sebze için ortalama saksı ölçülerini bulacaksınız.

Balkonda Saksıda Sebze Yetiştirmenin Püf Noktaları ile devam edelim.

• Sebze fidelerinizi saksılara dikerken derinlik önemlidir. Fidenizin kökten en alttaki yaprağından 1-2 parmak altına kadar olan bölüm toprağın içinde kalmalı. Saksıya diktiğinizde yapraklar toprağa değmemeli. Buna göre bir kalem ya da dikim çubuğu toprağa fidenizin toprak altında olacak mesafesine göre bir derinlik oluşturacak kadar batırın. Sonra fidenizi buraya nazikçe yerleştirin. Köklerin hava almaması ve iyice toprakla temas etmesi için parmaklarınızla fidenin etrafını toprağa doğru bastırın.
• Dikkat etmeniz gereken bir diğer nokta ise, fide ya da tohum fark etmeksizin her fideyi ekeceğiniz saksıyı ağzına kadar toprakla doldurmayın. Bahçede sebze fidelerine boğaz doldurma işlemi yapıyoruz. Yani fide büyüdükçe kök kısımlarına toprak ile destek oluşturuyoruz. Balkonda sebze yetiştirirken bunu yapabilmek için fide ekeceğimiz saksılara toprak koyarken saksı boyundan ortalama 5 parmak kadar üstten boşluk bırakın. Fideleriniz büyüdükçe birer el küreği gibi torf ya da toprak ilave edin.
• Sulama sebzeleriniz için bir diğer detay. Bahçede fideler toprakta daha uzun süre nemli kalabilirken saksıda daha sık suya ihtiyaç duyuyorlar. Ancak bu onları bol su ile sulamanız anlamında gelmiyor. Her gün ya da gün aşırı olarak akşam serinliğinde ya da sabah güneş çıkmadan önce saksılardaki sebzelere çiçek sularmış gibi toprak suyu çekecek kadar su verin. Sulama esnasında yaprak ve meyvelerine su gelmemesine özen gösterin.
• Sebzeleriniz bahçede olduğu gibi saksıda da bir takım hastalıklara yakalanabilirler. Bunun için ev yapımı bitki ilaçları yazımızdan faydalanarak evinizde sebzeleriniz ve çiçekleriniz için doğal ilaçlar hazırlayabilirsiniz.

Balkonda Salatalık Yetiştirin

Balkonda salatalık yetiştirmek için tohum ya da fide alırken dikkat etmeniz gereken ilk şey sırık olmasıdır. Bazı salatalık türleri yerde kol atarak giderken bazıları bir bitki çubuğu yardımıyla ipe ya da direk çubuğa sardırılır. Balkonlarınız için sırık olanlar idealdir. Salatalık güneşi ya da yarı gölgeyi sever.

Saksı derinliği 40 cm çapı ise 30 cm civarı olabilir. Bol gübre sever. Tohum olarak ekecekseniz, saksınızda 4 parmak boşluk bırakın öyle toprak doldurun. Sonra bir gece önceden tohumları nemi bez arasında bekletip, hazırladığınız saksıya 3-4 adet koyun. Üzerini ince bir torf ile kapatın ve püskürtme olarak can suyu verin. Saksının üstünü şeffaf naylon ile kapatın. Fideler toprak yüzüne çıkınca örtüyü kaldırın. Salatalık fideniz büyüdükçe kök kısımlarına destek için birer kürek toprak ekleyin. Bir bitki çubuğu yardımıyla salatalığınızı sardırın.

Balkonda Saksıda Fasulye Yetiştirmek

• Fasulyeyi yakından tanıyalım.
• Gölge ya da yarı gölge alanları sever. Direk aşırı güneşten hoşlanmaz.
• Sırık ve oturak olarak iki farkı çeşidi vardır. Sırık fasulye 2 metreye kadar sarmaşık şeklinde bitki çubuklarına dolanarak uzayabilir. Oturak fasulye ise 60-70 cm boylanır biraz daha yanlara yayılır.
• Saksı ya da damacanaya ekim yapılabilir. 30-40 cm derinliğinde saksı tercih etmelisiniz. Sırık fasulyeler için 20-25 cm çapında, oturak fasulyeler için 35-40 cm çapında saksılar gerekir.
• Ekim için ocak usulü uygulanır. Her bir saksıya 5-6 fasulye tanesi konulur. Üzeri ince bir torf ile kapatılır ve çimlenmesi beklenir. Daha kapsamlı bilgi için fasulye yetiştirme yazımıza bakabilirsiniz.

Balkonda Saksıda Domates Yetiştirmek

Domates bol güneşi sever. Kızarması ve tatlanması tamamen güneşe bağlıdır. Bu sebeple balkonunuzun en güneş alan yerini domateslere ayırın.

Oturak ve sırık domates olmak üzere ikiye ayrılır. Fasulyede olduğu gibi sırık domates bitki çubukları ile desteklenir. Oturak domatesler için daha geniş alan gerekir.

Domates fidesi her saksıya bir adet fide olarak ekilir. Saksılar derin ve çap olarak da geniş olmalıdır. Ortalama 35 cm derinlik ve 40 cm genişlik yeterlidir. Tabii minik çeri domatesler bu gruba dahil değil. Onları 20-25 cm derinliğindeki saksılarda ya da 5 litrelik pet şişelerde yetiştirebilirsiniz. Daha detaylı bilgi için organik domates yetiştiriciliği yazımızı inceleyebilirsiniz.

Balkonda Saksıda Biber Yetiştirmek

Biberin bin bir çeşidi var. Öncelikle hangi biberleri yetiştirmek istediğinize karar vermelisiniz. Dolmalık biber, kapya biber, acılı ya da tatlı kıl biber, çarliston biber, sivri biber, acı top biber, köy biberi… Saymakla bitmez.

Balkonda biber yetiştirirken dikkat etmeniz gereken kızaran biberleri (kapya gibi) daha güneş alan yere koymanızdır. Gölgeyi sevmez ama yarı gölgede yeşil olarak kalanlar yetişir.

Acı top biberler ya da minik acı biberler daha minyatür türler olup çeri domates gibi daha küçük boy saksılarda yetişebilir. Dolmalık, kapya gibi çeşitler meyvesi büyük olacağından daha büyük saksılara ihtiyaç duyar. Yine ortalama 30 cm derinlik ve 25 cm genişlik biberleriniz için ideal olacaktır. Kıl biberleri her saksıya 2 adet biber fidesi, diğerlerini ise 1’er adet ekebilirsiniz.

Balkonda Patlıcan Yetiştirmek

Patlıcan da yine top patlıcan ve uzun patlıcan olarak ikiye ayrılıyor. Güneş ya da yarı gölge seven bu sebzemiz için her saksıya tek fide ekmelisiniz. Çünkü kendisi geniş bir kök yayılımına sahiptir. Derinliği 40 cm genişliği yani çağı 30 cm civarı saksılar ya da en az 10 litrelik damacanalarda yetiştirebilirsiniz.

Meyvelenmeye başladığı zaman patlıcan oldukça ağır bir sebze olduğu için fidelerinize bitki çubuğu ile destek yapmanız gerekir.

Balkonda Mısır Yetiştirmek

Aslında belki de en zorlayacak olanlardan birisi mısır. Ama istedikten sonra imkansız değil. Mısır büyüdükçe büyümeyi seviyor. 2 metreyi aşan boyları ile bahçenin en heybetlilerinden biri. Ama balkonda da mısır yetişebilir.

Gölge ya da yarı gölge alanda yetiştirebilirsiniz. 20 litrelik damacanalar olabilir. Çünkü kök olarak da derinlik seviyor. Saksı ya da damacana yok mu, çok da mühim değil. Doldurun bir çuvalı 35 cm kadar toprakla. Oturtun balkonun gölgesine. Sonra ortasına 3-4 tane mısır tohumu koyun. Kapatın üzerini can suyunu verin. Mısır tohumları yeşerip fide oldukça boylanmaya başladıkça çuvala biraz daha toprak ekleyin. Yaz sonuna doğru mısırlarınız hazır 🙂

Balkonda Havuç ve Patates Yetiştirmek

Neden bu ikisini bir arada yazıyorum. Çünkü her ikisinin ortak bir noktası var. Havuç ve patates toprak altında yetişiyorlar. Üstte yapraklar ama asıl hazine toprak altında. Bu durumda altta ne kadar derinlik olursa o kadar güzel ürün alırsınız. Direk torf olarak da ekim yapabilirsiniz. Çünkü ne kadar gevşek toprak o kadar çok verim demek.

Patates için çuval en ideal yetiştirme yöntemi. Organik patates yetiştirmek yazısında tüm detaylarına ulaşabilirsiniz. Aynı durum havuç için de geçerli. Organik havuç yazısından faydalanarak balkonunuzda rahatlıkla havuç yetiştirebilirsiniz.

Balkonda Yetiştirebileceğiniz Yeşillikler

Çok fazla derinlik aramayan 20 cm derinliğinde boy olarak uzun dikdörtgen saksılarda yetiştirebileceğiniz sebze ya da bilumum yeşillik türleri maydonoz, roka, dereotudur. Ayrıca eskimiş, yanık tencereleriniz de yeşillik için idealdir.

Direk tohumdan yetişen bu faydalı otlar için uzun saksılarda iki parmak boşluk bırakana kadar toprak doldurun. Tohumları serpin. Üzerini ince bir torf katmanı ile kapatın. Fısfıs yardımıyla püskürtme su verin. Saksının üzerine şeffaf renk çöp poşeti geçirin. Yüzeyde ilk yeşillikleri görene kadar ara ara sulamaya devam edin. Tohumlar filizlenip toprak üstüne çıkınca onları güneş ve su ile besleyin. Güneş ya da yarı gölge alanda olabilirler. Eğer tohumlar çok sıkışık olmuşsa aralarda zayıf olan kısımlardan seyretlme yapın. Yaz boyu salatalarınıza lezzet katacak yeşillikleriniz hazır 🙂

Tabi taze soğan ve taze sarımsağı da unutmayalım. Önce saksınızı hazırlayın ve delikli suluk ile nemlendirin. Soğanların püskül kısımları toprağa gelecek şekilde uzun çok da derin olmayan saksılara batırın. En tepeleri uç kısımları açıkta kalacak şekilde olana kadar bastırmaya devam edin.

Sarımsak için ise diş diş ayırdığınız sarımsakları aynı soğan gibi kök kısmı altta kalacak ve tepe kısmı üstten gözükecek şekilde toprağa saplayın. Ayrı bir saksı olabileceği gibi çiçeklerinizin ya da diğer sebze saksılarınızın yanlarına birer ikişer ekebilirsiniz. Böylece onları bazı bahçe zararlılarından da korursunuz. Yeşillik demişken pazıyı da atlamayalım. Pazı için bahçede balkonda pazı yetiştirmek yazımızı okuyabilirsiniz. 🙂

Doğa her geçen gün önemini biraz daha gösterirken siz de kendi sebzelerinizi bir bahçeniz olmadan da balkonunuzda imkanınız ölçüsünde yetiştirebilir, dalından sebze yemenin keyfini yaşayabilirsiniz. Ayrıca merak ettiğiniz farklı konular, organik lezzetler ve daha fazlası için doğal yaşam kategorimizdeki diğer blog yazılarımıza bakabilirsiniz.

Eğer hiç sebze yetiştirmediyseniz ilk başta karışık gelebilir. Ama en sevdiklerinizden başlayıp yukarıdaki ipuçları ve pratik bilgileri takip ederseniz balkonda sebze yetiştirmek çok kolay ve keyifli olacaktır. Şimdiden bol hasatlar. Sağlıkla kalın.