İş Güvenliği Nedir? Ne Kadar Önemlidir?

İş güvenliği, herhangi bir iş sırasında oluşabilecek uzun ve kısa zamanlı sağlık sorunlarını en aza indirmek ya da önlemek amacıyla yapılan faaliyetlerdir. Türkiye’de sadece işyeri ile ilgili olduğu düşünülse de aslında her türlü iş bu kapsama girer. Örnek verilecek olursa evlerimizde yaptığımız işlerde, kamu alanlarındaki faaliyetlerde alınacak olan tedbirler söz konusu olabilir. İşçi sağlığı ve iş güvenliği, 2012 yılında yayımlanmış olan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu olarak hafızalardadır ve kısaltılmış hali İSG şeklindedir.

İş Güvenliği Tarihi

Dünya’da iş sahasında oluşabilecek kazalar, riskler ve meslek hastalıklarına karşı çalışanların korunması amacıyla iş güvenliğiyle ilgili ilk kanuni faaliyetler ve düzenlemeler 19.yüzyılın sonlarında yapılmıştır. Sanayi Devrimi sırasında bazı işçilerin güvenliği hiçe sayıldığı için bu durum sosyal adaletsizlik olarak görülmüş, böylelikle iş güvenliği hakkında kanuni düzenlemeler oluşturulmuştur. Sanayileşmekte olan bütün ülkelerde ise iş kazaları fazlasıyla önem arz eden bir sorun olarak gösterilmektedir.

İş ve sağlık problemlerine karşı sorunlara değinen ilk kişi M.Ö 2600’lü yıllarda yaşayan, Antik Mısır’da mimari ve mühendislik çalışmalarının yanı sıra hekim ve rahip olan İmhotep’tir. Mısır piramitlerinin yapımında meydana gelen iş kazalarında çok sayıda insan gücünün yitirilmesi ve işçilerde görülen bel rahatsızlığının tespitini “Modern Tıbbın Babası” olarak bilinen Hipokrat’tan yüzyıllar öncesinde yapmıştır.

M.Ö 2000 yıllarında Hammurabi Kanunlarında geçen iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili düzenlemeler şu şekildedir :

• Yapılan evin yıkılması durumunda bina sahibinin hayatını kaybetmesi karşılığında, binayı inşa eden kişi ölüm cezasına çarptırılır. (229)
• Yapılan evin yıkılması durumunda bina sahibinin oğlunun hayatını kaybetmesi karşılığında, binayı inşa eden kişinin oğlu ölüm cezasına çarptırılır.(230)
• Yapılan evin yıkılması durumunda bina sahibinin kölesinin hayatını kaybetmesi karşılığında, binayı inşa eden kişi aynı vasfa sahip bir köleyi sahibine vermekle mükelleftir.(231)
• Bina sahibinin mallarının hasara uğraması karşılığında, binayı inşa eden kişi yeniden inşaat sürecinde bulunmakla birlikte bina sahibinin tüm masraflarını karşılamakla mükelleftir. (232)

İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili bilinen ilk yazılı kaynaklar ise Antik Yunanlı Heredot tarafından yazılmış ve ilk defa insan gücünün artması için yüksek enerjili besinlerin yenmesi gerektiğini belirtmiştir. Plini ise çalışma ortamında yer alan tehlikeli tozlardan korunmak için maske yerine torba kullanılması gerektiğini söylemiştir. Aynı şekilde bu dönemin düşünürlerinden olan Juvenal ise varis oluşumuna ve göz hastalıklarına karşı tespitlerini ifade etmiştir.

İş Güvenliğinin Türkiye’deki Tarihi

Batı Avrupa’da olan Sanayi Devrimi koşullarının Osmanlı Devleti’nde olmaması nedeniyle iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili düzenlemeler Türkiye’ye çok sonra ulaşmıştır. Buna rağmen Cumhuriyet dönemi öncesinde iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları bulunmaktadır. Bu döneme ait ilk düzenleme 1865 yılında kaleme alınmış olan Dilaver Paşa Nizamnamesidir. Bu nizamnameyi o dönemdeki padişah onaylamamış ve Ereğli Kömür Havzası’nda uygulamaya konulmuştur. Ancak 1869 yılında Maadin Nizamnamesi ile birlikte iş güvenliği kuralları yeniden düzenlenmiştir.

Türkiye’deki çalışma hayatını yeniden oluşturmak maksadıyla çıkarılan ilk iş kanunu olan 1936 tarihli ve 3008 sayılı İş Kanunu ile bu alanda düzenlemeler yapılmıştır. Son olarak 20.06.2012 tarihli ve 6331 sayılı kanun kabul görmüş ve 4857 sayılı kanundaki bazı maddeler yürürlülüğüne son verilmiştir.

İş Güvenliği Hedefi

Misyonu, insanların çalışma hayatına başladığı sıradaki sağlık durumunun çalışma hayatı sonrasındaki sağlık durumuyla aynı kalmasını sağlamaktır. Bunu sağlamak için ise alınacak olan önlemler her yerde değişkendir. İş güvenliğinin tatbiki çok tehlikeli veya bir başka deyişle ağır işleri içine aldığını ve ağır işler sırasında oluşabilecek kazalara karşı tedbir alınmasını sağlamaz ; her iş alanında, yaşamımızın her yerinde bizlerin sağlığının iyi olmasını ve daha konforlu bir iş ortamı sağlar.

İş kazaları oldukça sık olduğu için biz de güncel yazılar kategorimizde böyle bir yazıya yer vermek istedik. İş yerlerindeki kazaların artış göstermesine karşın bir iş yerinin verimli olup çalışmalarını başarıyla sürdürmesi için çalışanlarının sağlığına önem göstermesi gerekir. Bu yüzden bir iş yeri için önemli olması gereken “Önce İş Güvenliği” dir.